ابداع (علوم قرآنی)ابداع، کلامی از قرآن با اسلوب‌های فراوان بدیعی را می‌گویند. ۱ - تعریف"ابداع" یکی از اسلوب‌های بلاغی و بدیعی قرآن و عبارت است از کلامی که متضمن اسلوب‌های بدیع فراوان باشد. ۲ - مثالمانند: (وقیل یا ارض ابلعی ماءک ویا سماء اقلعی وغیض الماء وقضی الامر واستوت علی الجودی وقیل بعدا للقوم الظالمین)؛ "و گفته شد‌ای زمین آب خود را فرو بر و‌ای آسمان (از باران ) خودداری کن و آب فرو کاست و فرمان گزارده شده و ( کشتی ) بر جودی قرار گرفت و گفته شد مرگ بر قوم ستمکار". ابن ابی الاصبع می‌گوید: در این آیه، بیست نوع اسلوب بدیعی به کار رفته که هفده مورد آن لفظی و عبارتند از: ۱. مناسبت کامل در "ابلعی" و "اقلعی" و استعاره در این دو؛ ۲. طباق بین ارض و سماء ؛ ۳. مجاز در "یا سماء" که در اصل "یا مطرالسماء" بود؛ ۴. اشاره در "و غیض الماء"؛ ۵. ارداف در "و استوت"؛ ۶. تمثیل در "وقضی الامر"؛ ۷. تعلیل ؛ ۸. صحت تقسیم؛ ۹. احتراس در دعا ؛ ۱۰. حسن نسق ؛ ۱۱. ائتلاف لفظ با معنا ؛ ۱۲. ایجاز ؛ ۱۳. تسهیم ؛ ۱۴. تهذیب ؛ ۱۵. تمکین ؛ ۱۶. انسجام ؛ ۱۷. حسن بیان . سیوطی ، " اعتراض " را هم اضافه می‌کند. توضیح هر یک از این اسلوب‌های بدیعی در جای خود آمده است. [۴]
علوی مقدم، محمد، ۱۳۱۱ -، درقلمروبلاغت، ص۷۱.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «ابداع (ادبیات)». |